نام شیراز نخستین‌بار در لوح‌های ایلامی ۲۰۰۰ سال پیش از میلاد با عنوان «تیرازیس» آمده و شواهدی چون قصر ابونصر نشان می‌دهد پیش از اسلام سکونتگاهی مهم و در دوره ساسانی مرکز اداری بوده است. پس از فتح فارس به‌دست اعراب، شیراز جایگاه یافت و با افول استخر اهمیت بیشتری پیدا کرد. در سده چهارم هجری آل‌بویه آن را پایتخت کردند و در دوره اتابکان نیز رونق گرفت و از حمله مغول و تیمور در امان ماند. در میانه تاریخ، شیراز به مرکز علم و هنر شهرت یافت، در صفویه بناهای مهمی ساخته شد، اما در حمله افغان‌ها آسیب دید. دوران کریم‌خان زند اوج شکوه دوباره شهر بود. پس از انتقال پایتخت در دوره قاجار اهمیت سیاسی آن کاهش یافت، اما در تحولات تاریخی ایران همچنان نقش داشت. در دوره پهلوی دانشگاه‌ها و گردشگری توسعه یافت و پس از انقلاب مرمت آثار تاریخی مورد توجه قرار گرفت. امروز شیراز یکی از مهم‌ترین مراکز تاریخی و فرهنگی ایران است.
راه های سفر به شیراز
شیراز به‌عنوان یکی از شهرهای مهم و توریستی ایران، دارای شبکه حمل‌ونقل بین‌شهری گسترده‌ای است. امکان سفر به این شهر از سراسر کشور با خودرو شخصی، اتوبوس، قطار یا هواپیما فراهم است و هیچ محدودیتی برای دسترسی وجود ندارد.
جاذبه های گردشگری درون_شهری شیراز
باغ‌ها و عمارت‌ها
باغ نارنجستان قوام: واقع در خیابان لطفعلی‌خان زند، باغی تاریخی از دوران قاجار با درختان بلند و عمارت اصلی با هنر منبت‌کاری، آینه‌کاری و کاشی‌کاری. دارای موزه‌ای از اشیای پروفسور پوپ است.
باغ عفیف‌آباد: باغی قاجاری با هنر گل‌آرایی و موزه نظامی، دارای ایوان بزرگ، ستون‌های سنگی و حوض مستطیلی.
باغ دلگشا: قدیمی‌ترین باغ با اولین عمارت کلاه‌فرنگی ایران، دارای حوض هشت‌ضلعی و طرح چهارباغ.
باغ نظر (موزه پارس): باغ دوران زندیه با آرامگاه کریم‌خان و بنای هشت‌ضلعی، محل نمایش اشیای تاریخی و موزه پارس.
باغ ارم: ثبت شده در میراث جهانی یونسکو، با عمارت اصلی سه طبقه، کاشی‌کاری هفت‌رنگ و موزه سنگ و گوهر دریای نور.
باغ جهان‌نما: باغی همسایه حافظیه با عمارت هشت‌ضلعی، چهارباغ ایرانی و موزه‌ای کوچک.
باغ جنت: باغ تاریخی با عمارت قاجاری، مسیرهای سنگ‌فرش، حوض‌ها و فضای مناسب برای آرامش و مطالعه.
آرامگاه‌ها و مقبره‌ها
حافظیه: مقبره حافظ با تالار و ایوانی بزرگ، استفاده از کاشی‌کاری و ستون‌های سنگی. فضای جنوبی با عطر بهارنارنج و سرسبزی استقبال می‌کند.
سعدیه: آرامگاه سعدی با گنبد فیروزه‌ای، هشت ستون و باغ سرسبز، طراحی ورودی توسط آندره گدار.
آرامگاه خواجوی کرمانی: شاعر برجسته ایرانی با غارهای عبادت و نقش برجسته‌ها در دامنه کوه صبوی.
شاهچراغ: آرامگاه برادران امام هشتم، با گنبد و گلدسته‌های چشم‌نواز، هنر کاشی‌کاری و آینه‌کاری منحصر به فرد.
آرامگاه امامزاده علی‌بن‌حمزه: بقعه‌ای با فضایی مذهبی و معماری ایرانی شامل آینه‌کاری و منبت‌کاری.
آرامگاه باباکوهی: آرامگاه عرفانی روی تپه با منظره‌ای پانوراما از شیراز و فضای خلوت و آرام.
مساجد
مسجد نصیرالملک: معروف به «مسجد صورتی» با شیشه‌های رنگی و کاشی‌کاری خوش‌رنگ، بدون گنبد و فضای عرفانی.
مسجد وکیل: بنای دوران زندیه با ۴۸ ستون سنگی، محراب سنگ مرمر و کاشی‌کاری ظریف.
مسجد عتیق: یکی از قدیمی‌ترین مساجد شیراز، برآمده از دوران صفاریان، دارای تاریخچه غنی و ارزشمند.
بازارها و خانه‌های تاریخی
بازار وکیل: بازار سنتی دوران زندیه با حجره‌های متعدد، صنایع‌دستی و سوغاتی‌های محلی.
سرای مشیر: بازاری قدیمی از دوران قاجار، با سقف‌های طاق‌دار و انواع صنایع دستی.
خانه زینت‌الملک: خانه‌ای قاجاری با معماری سنتی، واقع در نزدیکی نارنجستان قوام.
عمارت شاپوری: بنای دوره پهلوی اول با باغ‌های سبز و کافه و رستوران.
موزه‌ها
شیراز موزه‌های ارزشمند با آثار تاریخی، هنری و طبیعی دارد.
موزه پرسپولیس: اشیای کشف‌شده از تخت جمشید، شامل سرستون‌ها، کتیبه‌ها و ابزارهای فلزی.
موزه هفت تنان: آثار عرفانی و خوشنویسی با فضای باغ‌مانند.
موزه هنر شیراز: آثار نقاشی، خوشنویسی و هنرهای تجسمی معاصر و کلاسیک.
موزه سنگ هفت تنان: مجموعه سنگ‌ها، کانی‌ها و فسیل‌های تاریخی و طبیعی.
آب‌انبار وکیل: موزه آب با ماکت انواع سازه‌های آبی سنتی و بادگیر آجری.
حمام وکیل: نمونه معماری سنتی با هنر نگارگری و طراحی هوشمندانه حفظ گرما.
مراکز تفریحی
پارک آزادی شیراز: پارکی شهری و خانوادگی، قدیمی و بزرگ (۱۳۴۵) با دریاچه مصنوعی، کتابخانه، سالن تئاتر، زمین‌بازی و امکانات تفریحی متنوع.
پارک جنگلی پالایشگاه: بزرگ‌ترین پارک جنگلی فارس (۲۵۰ هکتار) با دریاچه، آلاچیق، باشگاه سوارکاری، قایق‌سواری و رستوران؛ مناسب پیک‌نیک و تفریح گروهی.
پارک کوهپایه شیراز: پارکی کوچک نزدیک ورودی شهر و دروازه قرآن با چشم‌انداز زیبا، شهربازی و غرفه‌های خرید؛ مناسب بازدید کوتاه و طبیعت‌گردی.
پارک کوهستانی دراک شیراز: پارکی جنگلی و هیجانی در پایین کوه دراک، با مسیر پیاده‌روی و زیپ‌لاین ۱۲۰۰ متری؛ مناسب ورزش، پیاده‌روی و تفریح.
لونا پارک شیراز: شهربازی قدیمی ۳۰ ساله، نزدیک دروازه قرآن، با بازی‌های متنوع و سرگرمی برای تمام اعضای خانواده.
نقاط دیدنی اطراف شیراز
1)آثار تاریخی
تخت جمشید (پرسپولیس): در ۶۰ کیلومتری شمال‌شرقی شیراز و ۱۰ کیلومتری مرودشت، مرکز حکومت هخامنشیان با کاخ‌هایی مانند آپادانا و صد ستون؛ ستون‌ها و معماری آن نمونه‌ای از شکوه ایران باستان است.
نقش رستم: ۹ کیلومتر از تخت جمشید، مجموعه‌ای از آرامگاه‌های هخامنشیان و سنگ‌نگاره‌های ساسانی شامل کعبه زرتشت و نقش‌های تاریخی.
نقش برجسته رجب: شمال نقش رستم، صحنه‌هایی از تاج‌گذاری و مراسم‌های ساسانی روی صخره‌ها حجاری شده است.
شهر باستانی استخر: ۷۰ کیلومتری شمال‌شرق شیراز، شهری با چهار دروازه که احتمالاً محل سکونت مردم عادی نزدیک تخت جمشید بوده است.
شهر باستانی گور (فیروزآباد): شهری دایره‌ای شکل از دوره ساسانی با بناهای تاریخی مثل قلعه دختر، آتشکده اردشیر و پل مهر نرسه.
مجموعه پاسارگاد: در شهرستان پاسارگاد، شامل آرامگاه کوروش بزرگ، آرامگاه کمبوجیه، کاخ‌ها و مسجد پاسارگاد.
2) جاذبه‌های طبیعی
دریاچه مهارلو: در شهرستان سروستان، دریاچه‌ای صورتی رنگ به دلیل جلبک دونالیلا سالینا با پرندگان مهاجر و ساحل نمکی.
دریاچه سد درودزن: ۷۳ کیلومتری مرودشت، قدیمی‌ترین سد خاکی خاورمیانه بر روی رود کر؛ مناسب برای گردش و طبیعت‌گردی.
دشت ارژن: بین شیراز و کازرون، شامل دریاچه ارژن و پریشان، آبشار چرونیز و حیات وحش متنوع؛ نزدیک مجموعه تاریخی بیشاپور.
روستای قلات: ۴۰ کیلومتری شمال‌غرب شیراز، بافت سنتی، باغ‌ها، چشمه‌ها، آبشار، و صنایع دستی محلی مانند گیوه‌بافی و سبدبافی؛ دارای بناهای تاریخی مانند قلعه قزل ارسلان و کلیسا.
آبشار مارگون: در شهرستان سپیدان، آبشاری خوش‌قد و مسیر دسترسی آسان با امکانات پارکینگ و اتراق؛ مناسب فصل بهار و تابستان برای گردشگری طبیعی.
سوالات متداول:
1. سوغات شیراز چیست؟
شیراز علاوه بر جاذبه‌های تاریخی، سوغاتی‌های معروفی دارد مانند فالوده، مسقطی، بادام سوخته، عرقیات گیاهی و رنگینک که طعمی خاص و یادآور فرهنگ این شهر هستند.